Astrologia - nauka o gwiazdach
Wróżbiarstwo polegające na próbach przewidywania przyszłości poszczególnych ludzi i wydarzeń na Ziemi na podstawie położenia ciał niebieskich na nieboskłonie.
Astrologia jest dziedziną pseudonaukową.
Wykazano, że astrologia nie sprawdza się, a pozorną skuteczność, przykładowo horoskopów, tłumaczy się efektem Barnuma i innymi błędami poznawczymi.
Według astrofizyka, prof. Marka Abramowicza, postulowana przez astrologię możliwość wyjaśniania zachowań ludzi oddziaływaniem specyficznego układu ciał niebieskich jest wykluczona, a rozpowszechnianie informacji o takich możliwościach jest społecznie szkodliwe – uczy pogardy dla kultury. Twierdzi on również, że przeciwstawianie się propagowaniu astrologii jest społecznym obowiązkiem astronomów, i nie tylko astronomów.
Historia astrologii
Astrologia nazywana jest czasem „wiedzą królewską”. Od początku bowiem nielicznych wówczas astrologów można było znaleźć tylko na dworach władców.
W starożytności nie występowało rozróżnienie pomiędzy astronomią a astrologią w dzisiejszym rozumieniu tych pojęć. Astrologia była wówczas wyżej ceniona jako nauka, astronomia była jedynie jej nauką pomocniczą. Mikołaj Kopernik we wstępie do swojego epokowego dzieła De revolutionibus orbium coelestium („O obrotach sfer niebieskich”) pisze o „Nauce, którzy jedni zowią astrologią, inni astronomią, a wielu spośród starożytnych szczytem matematyki”. Dopiero usunięcie w XVIII wieku katedr astrologii na uniwersytetach (m.in. na UJ) zapoczątkowało zepchnięcie jej do roli pseudonauki.
Astrologii używano przede wszystkim do prognozowania pogody oraz wyznaczania szczęśliwych dni. Większe przepowiednie, jeśli były trafne, przynosiły sławę i bogactwo. Nietrafione niejednokrotnie kończyły się śmiercią astrologa. Stąd astrolodzy dbali o to, by były dostatecznie niejasne i pozostawiające jak największą możliwość interpretacji.
Pierwotnie uważano, że ciała niebieskie reprezentują na niebie władców ziemskich. W pierwszym tysiącleciu przed n.e. ugruntował się pogląd związany z wróżbiarstwem, że indywidualne losy władców mogą być odczytane z położenia ciał niebieskich.
Astrologia zachodnia
Nie istnieje jeden spójny system astrologiczny. Można jednak wyróżnić pewne stałe cechy wielu jej odmian.
W astrologii znaczenie mają wszystkie znane planety Układu Słonecznego, łącznie z Plutonem, oraz Słońce i Księżyc.
Ponadto gwiazdy stałe, planetoidy, węzły księżycowe i planetarne, a także inne punkty wyliczane za pomocą różnych technik (np. Lilith).
Znaczenie mają także tzw. domy, których jest dwanaście. Domy horoskopowe opisują dziedziny życia, w których działają energie poszczególnych planet.
Każdy obiekt w określonym czasie znajduje się w jakimś znaku zodiaku. Z tego względu horoskop każdego człowieka jest bardzo indywidualny.
Np. domy horoskopowe zmieniają swoje położenie z każdą minutą. Nawet jeśli dwie osoby urodziły się w tym samym miejscu, niewielka różnica w czasie, mimo iż nie zmienia znacząco położenia planet – zmienia położenie domów.
Każda planeta włada jakimś znakiem zodiaku lub dwoma znakami, a także domami – więc dana planeta najłatwiej wyraża się, gdy znajduje się w takim znaku czy domu.
Powszechnie przyjmuje się, że najważniejsze są Słońce, Księżyc a także ascendent, który jest początkiem pierwszego domu.
Ascendent oznacza punkt w obrębie zodiaku, który w czasie urodzin wschodzi na horyzoncie. Znak, w którym znajduje się ascendent, zmienia się średnio co dwie godziny. Znaczenie ma też medium coeli, czyli punkt (stopień) zodiaku, w którym Słońce w dniu urodzin, w danym miejscu, znajduje się na szczycie horyzontu.
Medium coeli ma związek z pracą, obecnością w społeczności i sukcesem zawodowym. Do nakreślenia horoskopu konkretnej osoby niezbędna jest więc data i dokładna godzina z minutami, a także miejsce urodzenia.
Zodiak
Pas na sferze niebieskiej w płaszczyźnie ekliptyki o szerokości ok. 16°.
W jego obszarze znajduje się widoczne z Ziemi Słońce zataczające w ciągu roku pełny obieg.
W astrologii kąt pełny (360°) podzielony jest na 12 równych części, stąd wyróżnia się 12 astrologicznych znaków zodiaku (w przeciwieństwie do gwiazdozbiorów przecinających ekliptykę, których jest 13 i mają one różne rozmiary).
Dlatego w astrologii znaki zodiaku nie są tożsame z gwiazdozbiorami na niebie, a nawet zdarza się, że są całkowicie rozłączne i nie mają wspólnych dni w roku (np. Waga czy Skorpion).
Punkty przecięcia równika niebieskiego z ekliptyką nazywa się punktami równonocy: wiosennej i jesiennej.
Chwilę przejścia Słońca przez punkt równonocy wiosennej przyjmuje się za kalendarzowy początek astronomicznej wiosny – Słońce wchodzi w astrologiczny znak Barana (nie mylić z gwiazdozbiorem Barana).
Analogicznie początkiem jesieni jest równonoc jesienna, kiedy Słońce wchodzi w astrologiczny znak Wagi.
Międzynarodowy Dzień Astrologii
Święto astrologii, która w wyniku postępującej ewolucji nauki została odłączona od astronomii, lecz od niepamiętnych czasów aż do końca XVII wieku odgrywała znaczącą rolę w podejmowaniu decyzji i działań ludzi bez względu na ich przynależność klasową czy zajmowaną pozycję społeczną.
Jest obchodzone w dniu równonocy marcowej, zazwyczaj 20 lub 21 marca (czasami 19 marca), ustanowione w 1993 roku przez amerykańskie stowarzyszenie Association for Astrological Networking (AFAN), zrzeszające astrologów z całego świata.
Pierwowzorem były astrologiczne weekendy Astrology Awareness Weekends, które AFAN sponsorował kilka lat wcześniej. Celem nowego święta było rozszerzenie możliwości współpracy między entuzjastami astrologii a mediami i zebranie funduszy dla lokalnych grup oraz AFAN.
Stowarzyszenie zapewnia źródła finansowania dla różnych „projektów astrologicznych” (granty i stypendia).
Wyznaczony dzień obchodów związany jest z wejściem Słońca w znak Barana, co w astrologii jest uważane za początek nowego roku astrologicznego.
Święto obchodzą zarówno astrolodzy, jak i miłośnicy astrologii. W wielu krajach odbywają się w tym czasie spotkania, imprezy i wykłady z dziedziny astrologii, które koordynuje stowarzyszenie.
W Polsce obchody organizuje Polskie Stowarzyszenie Astrologiczne.